LỊCH SỬ RA ĐỜI LÀNG GỐM BÁT TRÀNG

LÀNG GỐM BÁT TRÀNG Ở ĐÂU VÀ CÓ TỪ KHI NÀO?

Làng gốm Bát Tràng là một ngôi làng nhỏ thuộc xã Bát Tràng, huyện Gia Lâm-Hà Nội, theo các tài liệu ghi chép được thì làng gốm Bát Tràng bắt đầu hình thành vào khoảng giai đoạn thế kì XIV-XV, tức là làng gốm đến nay đã trải qua khoảng 600 năm tuổi.

Theo huyền thoại lưu truyền của làng, nguồn gốc của nghề gốm như sau:  

Vào thời nhà Lý, có ba vị Thái học sinh tên là Hứa Vinh Kiều, Đào Trí Tiến và Lưu Phương Tú được triều đình cử đi sứ Bắc Tống. Sau khi hoàn tất nhiệm vụ, trên đường về có đi qua Thiều Châu (Quảng Đông, Trung Quốc) thì gặp bão và phải nghỉ lại. Cũng tại đây có lò gốm nổi tiếng. Ba ông đến thăm và tiếp thu được một số kỹ thuật đem về. Hứa Vĩnh Kiều truyền cho làng Bát Tràng nước men rạn trắng. Đào Trí Tiến thì truyền cho Thổ Hà (Việt Yên, tỉnh Bắc Giang) nước men sắc màu vàng đỏ. Còn Lưu Phương Tú lại truyền cho Phù Lãng (huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh) nước men màu đỏ màu vàng thẫm.

Theo một số tin thì nguồn gốc tổ tiên làng Bát Tràng là từ làng Bồ Bát di cư sang (Bồ Bát là Bồ Xuyên và Bạch Bát), do vào khoảng cuối thế kỉ 14, đầu thế kỉ 15, nơi đây có loại đất sét trắng phù hợp với nghề làm gốm. Đến năm 1010, cùng với sự rời đô của vua Lý Thái Tổ, nhiều người dân nơi khác cũng tới đây lập nghiệp, trong đó có 2 làng Bồ Bát, cứ như vậy, ngôi làng gốm sứ cứ thế phát triển dần và trở thành nơi cung ứng đồ gốm cốt lõi thời nhà Minh. 

NGUỒN GỐC LÀNG GỐM CỔ BÁT TRÀNG

CÁC GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN CỦA LÀNG GỐM SỨ BÁT TRÀNG

1. Thế kỉ 15-16

Đây là giai đoạn do nhà Mạc trị vì, với đường lối cở mở giao thương, phát triển kinh tế mà từ đó các sản phẩm gốm sứ Bát Tràng cũng được đà phát triển. Các sản phẩm thời kì này đã có tên người đặt hàng và chế tạo, năm chế tạo...như một dấu mốc chủ quyền các sản phẩm gốm sứ nơi đây.

2. Thế kỉ 16-17

Là giai đoạn phát triển thịnh vượng của gốm sứ Bát Tràng ở khu vực Đông Nam Á, do chính sách bế quan tỏa cảng của Trung Quốc sau khi nhà lên nắm quyền. Gốm sứ Việt Nam, lúc này phổ biến nhất là Bát Tràng và Chu Đậu có cơ hội lớn mở rộng thị trường. Gốm sứ Bát Tràng có lợi thế hơn một chút do nằm ngay bên mạn sông Hồng, là điều kiện thuận lợi để các tàu buôn Trung Quốc, Nhật Bản, các nước phương Tây mang gốm sứ Việt Nam trải rộng trên thế giới.

3. Cuối thế kì 17-đầu thế kỉ 18

Đài Loan được giải phóng và Trung Quốc phải bãi bỏ chính sách cấm vượt biển buôn bán với nước ngoài. Các sản phẩm gốm sứ chất lượng cao từ Trung Quốc và cả Nhật Bản phát triển mạnh làm cho gốm sứ Việt Nam không đủ sức cạnh tranh. Đây là thời kì khó khăn của gốm sứ Việt Nam cũng như gốm sứ Bát Tràng.

4. Thế kỉ 18-19

Các nước phương Tây đang đi vào cuộc cách mạng công nghiệp, ở Việt Nam là hai nhà Trịnh Nguyễn đang phân chia. Chính những sự biến đổi trong và ngoài nước làm cho tình hình mậu dịch đối ngoại của Việt Nam bị ảnh hưởng và ngành xuất khẩu đồ gốm cũng vậy. Gốm Bát Tràng và các sản phẩm gốm khác phải duy trì dựa vào thị trường tiêu thụ trong nước.

5. Từ thế kỉ 19 đến nay

Khoảng nửa cuối thế kỉ 20, nền kinh tế Việt Nam chuyển dần sang kinh tế thị trường, làng gốm Bát Tràng từ mô hình hợp tác xã thành các công ty nhỏ lẻ quy mô gia đình, rồi ngày càng phát triển với quy mô lớn và đa dạng hóa sản phẩm cho đến như ngày nay. 

Trải qua bao thăng trầm trong lịch sử phát triển, gốm sứ Bát Tràng ngày nay được ưa chuộng hơn bao giờ hết, minh chứng cho các sản phẩm gốm sứ Bát Tràng xuất hiện ở khắp mọi nơi không chỉ ở gia đình người dân Việt Nam mà còn cả trên toàn thế giới!